‘Met begrijpelijkheid heeft poëzie niets te maken, met verstaanbaarheid alles.’

Aan het begin van zijn loopbaan, voordat hij debuteerde als romancier, schreef Harry Mulisch (1927-2010) recensies van toneeluitvoeringen en dichtbundels. In zijn eerste krantenstukken over poëzie probeert hij, even geestig als meedogenloos, het kaf van het koren te scheiden. Hij kraakt de verstandige lyriek van de huiskamer op zondagmiddag en prijst de gedichten waarin een wonder geschiedt. Hij is een pleitbezorger van de poëzie van Gerrit Achterberg en Hans Lodeizen. Op de voet volgt hij de ontwikkeling van experimentelen als Lucebert en Bert Schierbeek, wier werk hij raak weet te karakteriseren. In Huiskamerlyriek en atoompoëten zijn de poëzierecensies van Harry Mulisch voor het eerst gebundeld, met inbegrip van zijn polemiek met de gevestigde dichter Hendrik de Vries. Marita Mathijsen schreef een verhelderend voorwoord.

Harry Mulisch als poëzierecensent
'Het recenseren was voor Harry Mulisch vooral een kwestie van bijverdiensten. Pas toen hij in 1951 de Reina Prinsen Geerligsprijs won, kon hij een eigen schrijfmachine kopen. Tweehonderd gulden bedroeg die prijs. Mulisch woonde in die jaren nog bij zijn vader op zolder, hij leende af en toe geld van vriendinnen en van de huishoudster Frieda, en dan waren er nog die krantenstukjes. Voor een toneelrecensie kreeg hij 15 gulden en een vrijkaartje. Door de literaire prijs had hij een zekere bekendheid gekregen, en daardoor kwamen de grote bladen op hem af.

De laatste keer dat Mulisch een literaire recensie schreef, was in 1957. Sinds Het zwarte licht (1956) kon hij leven van de inkomsten uit zijn boeken. Het ligt voor de hand te denken dat hij daarom stopte met recenseren, maar misschien voelde hij zich daarnaast ongemakkelijk bij het vellen van oordelen over mensen die hij steeds vaker in artistieke kringen tegenkwam, vooral na zijn verhuizing naar Amsterdam in 1958.'
Marita Mathijsen

Fragment uit de inleiding