Vandaag – vrijdag 10 januari – is het precies 50 jaar geleden dat Maria Austria (1915-1975) overleed. Ze werd in Karlovy Vary (Karlsbad, Tsjechië) geboren.
Als veertienjarige schrijft ze in haar dagboek: ‘Van Peter Rosenfeld heb ik 2 foto’s gemaakt die zeer goed gelukt zijn. Ik heb ze al aan zijn moeder gegeven.’
Midden jaren dertig volgt ze de opleiding tot fotojournalist aan de Graphische Lehr- und Versuchsanstalt in Wenen.
Ze is Joods, vrouw, en wordt vluchteling, statenloos. Geen eenvoudige hoedanigheden voor een succesvolle carrière in het nieuwe, onbekende Nederland waar ze eind 1937 naar toe reist.
Drie jaar later breekt de Tweede Wereldoorlog uit.
‘Ze komen me maar halen, vrijwillig ga ik niet achter prikkeldraad.’
Ze duikt onder, wordt koerier en vervalst persoonsbewijzen. Vanuit haar onderduikadres fotografeert ze met gevaar voor leven Wehrmachtsoldaten in de Vondelstraat.
Als de oorlog voorbij is, gaat ze meteen en voortvarend aan de slag. Ze maakt persoonlijke portretten van Jehudin Menuhin, Benjamin Britten, Willem Drees, koningin Juliana, Ramses Shaffy, James Baldwin, Otto Frank, Maria Callas, Berthold Brecht, Thomas Mann, Benjamin Britten en nog veel meer.
Ze maakt fotoreportages over Het Achterhuis, de Watersnoodramp, Josephine Baker, de vervallen benedenstad van Nijmegen, Israël in 1965 en 1967, en schrijnende fotoverhalen over de Joodse terugkeerders uit Westerbork (1945), de Roemeens-Joodse kinderen in Het Apeldoornsch Bos (1947), de Molukse kinderen in Schattenberg (1952) en de Sluiting van het Veerse Gat (1960).
We kennen haar vooral van de theater- en concertfoto’s die ze van alle gezelschappen in ons land maakt. Ze begint met het theaterspectakel Vrij Volk – Een terugblik in vijf bedrijven (juni 1945) en eindigt met Bela Bartóks opera Blauwbaards Burcht (3 januari 1975). In de tussentijd fotografeert ze de wereldpremière van Samuel Becketts Wachten op Godot (1955), de Nederlandse toneelpremière van Het Achterhuis (1956), de eenmalige Holland Festival-uitvoering van de opera Reconstructie met een libretto van Harry Mulisch en Hugo Claus (1969) en het beeldtheater Deafman Glance van Robert Wilson (1971).
Voor familie en vrienden is ze zorgzaam, attent en betrokken. In haar werk wordt ze omschreven als gepassioneerd en lastig. Uitgesproken is een beter woord. Voortdurend is ze op zoek naar de juiste invalshoek, naar het persoonlijke, naar hét moment voor een foto. Ze zoekt niet naar stijl.
Hans van Manen schreef in 2018 over haar: ‘Wat haar onderscheidde? Heel eenvoudig: ze was de beste van haar tijd. Haar werk is zó geweldig persoonlijk en eigengereid. Je zit nooit naar clichés te kijken. Ze legde vast wat ze zelf interessant vond.’
MET DANK AAN
HET MARIA AUSTRIA INSTITUUT • HEDY D’ANCONA • VINCENT MENTZEL • MARC GIJZEN • CAROLINE MEIJER • ERIC HOOIJMEIJER & MARCO DE BOCK • MIRJAM BOER • CONNIE PALMEN • LEO VAN VELZEN • CEES VAN EDE • PATRICIA PINCE VAN DER AA • HUGO BORST • GERDI TUENDER • BART CHABOT & YOLANDA CHABOT • WIM PIJBES • BERTIEN MINCO • FEMKE HALSEMA • HELLY OESTREICHER • SAKE ELZINGA • VIVIANE SASSEN • DEWI VAN DE WEERD • VICTORINE MENTZEL • JULIUS ROELANTS • FREDERIQUE SPIGT • VICTOR REINIER NIEUWENHUIZEN • BOB SCHALKWIJK • SARAH ANNA KESSELAAR
Het boek
Maria Austria – Fotobiografie
ISBN 9789493332058
816 pagina's
gebonden en in kleur
Prijs € 50,00
Wilt u het boek bestellen? Klik hier.